Podział majątku u notariusza w Łodzi

Notariusz Agnieszka Grosicka sporządza notarialne umowy podziału majątków. Tego typu akt notarialny ma moc dokumentu urzędowego i w pełni zastępuje kosztowny i czasochłonny sądowy proces podziału majątku.

Ustawowa wspólność majątkowa

Z chwilą zawarcia małżeństwa, jeśli strony nie postanowiły inaczej, dochodzi do powstania ustawowej wspólnoty majątkowej, obejmującej wszystkie przedmioty będące w posiadaniu obojga małżonków lub jednego z nich.

Podział majątku po rozwodzie

Do podziału majątku wspólnego najczęściej dochodzi w przypadku rozwodu, separacji, ogłoszenia upadłości lub śmierci jednego z małżonków, ale sytuacja taka może wystąpić również w trakcie trwania związku małżeńskiego, czyli podczas spisywania intercyzy. Przy podziale majątku wspólnego nie uwzględnia się przedmiotów majątkowych (w tym pieniędzy) nabytych w drodze darowizny.

Podział majątku wspólnego nie musi następować w sądzie. Można go również dokonać w kancelarii notarialnej, o ile chęć podziału wspólnoty majątkowej wyrażą obie strony. Jeśli w skład majątku nie wchodzą nieruchomości, a małżonkowie są zgodni, podziału majątku można dokonać nawet w zwykłej formie pisemnej. Jeśli jednak w przyszłości doszłoby do sporu w związku z tak dokonanym podziałem, nieodzowny byłby proces sądowy. Dlatego podział majątku u notariusza wydaje się najlepszym i najbezpieczniejszym rozwiązaniem.

Podział majątku przed rozwodem

W celu dokonania podziału majątku przed rozwodem, w pierwszej kolejności należy zawrzeć umowę o rozdzielności majątkowej, otwierającą drogę do zawarcia kolejnej umowy – umowy o podział majątku wspólnego. Jeżeli w skład naszego majątku wchodzi nieruchomość, zawarcie jej w formie aktu notarialnego jest niezbędne.

Podczas wizyty u notariusza możliwe jest zawarcie dwóch umów: umowy o ustanowieniu rozdzielności majątkowej oraz umowy podziału majątku wspólnego. Polubowne zatwierdzenie podziału majątku wiąże się z niższymi kosztami, uproszczonymi formalnościami oraz krótszym czasem trwania całej procedury. Rozwiązywanie spraw majątkowych w sądzie wiąże się dodatkowo z obecnością rzeczoznawcy oraz pełnomocnika procesowego.

Przed przystąpieniem do podziału majątku u notariusza niezbędne jest skompletowanie dokumentacji, w tym dokumentów będących potwierdzeniem ustania wspólnoty mieszkaniowej między małżonkami, a także:

• określenie przedmiotu umowy,
• ustalenie sposobu podziału majątku,
• określenie opłaty za podział na rzecz jednego z małżonków,
• uzgodnienie podstaw do nabycia przedmiotów podziału,
• pozyskanie dokumentów dotyczących majątku (nieruchomości, gruntów, lokali spółdzielczych).

Etapy podziału majątku wspólnego

Podział majątku obejmuje całość majątku wspólnego rozwiedzionych małżonków i składa się z dwóch etapów:

• ustalenie składników majątku wspólnego,
• ustalenie sposobu podziału poszczególnych przedmiotów majątkowych wraz z ewentualnymi wzajemnymi rozliczeniami.

Podział majątku wspólnego

Podziału majątku wspólnego można dokonać na trzy sposoby:

• umową – w zwykłej formie pisemnej bez udziału notariusza,
• umową – w formie aktu notarialnego,
• w drodze postępowania sądowego.

Podział majątku za pomocą umowy w zwykłej formie pisemnej

Jeżeli byli małżonkowie nie posiadają nieruchomości objętych wspólnością majątkową i są zgodni co do podziału wszystkich składników majątkowych i ewentualnych wzajemnych spłat, mogą sporządzić umowę o podział majątku w formie pisemnej, bez konieczności wizyty u notariusza.

Podział majątku za pomocą umowy zawartej w formie aktu notarialnego

Jeżeli w skład majątku pozostałego po rozwodzie wchodzi nieruchomość (spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, nieruchomość stanowiąca zabudowaną lub niezabudowaną działkę gruntu, nieruchomość stanowiąca zabudowaną lub niezabudowaną działkę gruntu) i chcą dokonać zgodnego umownego podziału majątku, podział taki odbywa się u notariusza, ponieważ czynność prawna, której przedmiotem jest nieruchomość, wymaga formy aktu notarialnego, a umowa mająca za przedmiot nieruchomość, która nie została zawarta w formie aktu notarialnego jest nieważna.

Sądowy podział majątku

Jeśli pomiędzy rozwiedzionymi istnieje spór, co do podziału majątku i byli małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia samodzielnie, sprawę może rozstrzygnąć sąd.

W tym celu należy złożyć do sądu wniosek o podział majątku. Sądowy podział majątku może obejmować wszystkie składniki majątku, w tym i nieruchomości. Opłata sądowa od wniosku o podział majątku wynosi 1000 zł. Jeśli małżonkowie są zgodni co do podziału majątku, opłata sądowa jest znacznie niższa i wynosi 300 zł. Jeżeli pomiędzy rozwiedzionymi jest spór co do wartości przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego, ich wartość musi oszacować biegły sądowy.

Podobnie, jak w przypadku dokonywania podziału majątku przed notariuszem, w postępowaniu o podział majątku sąd ustala:

• co weszło do majątku wspólnego i jaką wartość mają te składniki majątkowe;
• co komu ma przypaść w wyniku podziału majątku,
• wzajemne rozliczenia pomiędzy rozwiedzionymi (kto kogo ma spłacić i w jakiej wysokości).

Podział nieruchomości, jako składnika majątku wspólnego

Jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość (spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, nieruchomość stanowiąca zabudowaną lub niezabudowaną działkę gruntu, nieruchomość stanowiąca zabudowaną lub niezabudowaną działkę gruntu), istnieją trzy możliwości jej podziału:

• podział fizyczny nieruchomości – sąd dzieli nieruchomość na dwie części, po jednej dla każdego z byłych małżonków. W tej kwestii niezbędna jest opinia biegłego, który ustala, czy nieruchomość można podzielić na dwa odrębne lokale.
• przysądzenie własności nieruchomości jednemu z byłych małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego – sąd wskazuje, komu przypadnie dom lub mieszkanie w całości i jaką kwotą należy spłacić drugiego z byłych małżonków.
• publiczna sprzedaż nieruchomości – uzyskaną cenę dzieli się pomiędzy byłych małżonków. Jednakże należy pamiętać, że w wyniku takiej sprzedaży uzyska się kwotę niższą od rynkowej wartości nieruchomości.

Dokumenty wymagane do dokonania notarialnego podziału majątku wspólnego

Majątek bez nieruchomości

Jeśli w skład majątku wspólnego nie wchodzą nieruchomości, w celu dokonania czynności notarialnego podziału majątku wspólnego należy przekazać następujące dane:

• dane małżonków – imiona, nazwiska, imiona rodziców, serie i numery dokumentów tożsamości, PESEL, określenie aktualnego stanu cywilnego, adres zamieszkania;
• określenie, czy podział majątku wspólnego następuje z powodu: orzeczenia rozwodu, orzeczenia separacji, zawarcia umowy majątkowej o ustanowieniu rozdzielności majątkowej;
• opis przedmiotów umowy – składników majątku wspólnego;
• określenie sposobu podziału majątku – komu i w jakim stopniu mają przypaść poszczególne przedmioty: w całości czy w udziałach, a jeśli w udziałach, to w jakiej wysokości;
• określenie, czy podział majątku przeprowadzany jest ze spłatą/dopłatą na rzecz któregoś z małżonków;
• ustalenie wartości rynkowej przedmiotów umowy;
• określenie terminu wydania przedmiotów umowy w posiadanie nabywcy.

Majątek ze spółdzielczym prawem do lokalu

Jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, w celu dokonania czynności notarialnego podziału majątku wspólnego, należy przekazać następujące dane:

• tytuł nabycia przez małżonków spółdzielczego prawa do lokalu – dokumenty, na podstawie których małżonkowie nabyli prawo do lokalu, np. wypis aktu notarialnego, wypis/odpis postanowienia sądu, umowa o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, przydział lub inny dokument; w przypadku nabycia prawa w drodze dziedziczenia – prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (wypis/odpis postanowienia zawierający klauzulę, że postanowienie jest prawomocne) lub wypis zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia;
• aktualny odpis księgi wieczystej, jeżeli dla tego prawa jest ona prowadzona,
• zaświadczenie ze spółdzielni, w której zasobach znajduje się dany lokal, o przysługującym prawie do lokalu;
• jeśli podział majątku następuje w związku z zawarciem umowy majątkowej o ustanowieniu rozdzielności majątkowej – wypis aktu notarialnego dokumentującego umowę majątkową;
• w przypadku, gdy podział majątku następuje w związku z orzeczeniem separacji – odpis wyroku orzekającego separację;
• jeśli podział majątku następuje w związku z orzeczeniem rozwodu – odpis wyroku orzekającego rozwód;
• jeśli prawo do lokalu zostało nabyte w drodze dziedziczenia lub na podstawie darowizny dokonanej po 1 stycznia 2007 roku – zaświadczenie z urzędu skarbowego (właściwego ze względu na miejsce położenia lokalu) o uregulowaniu zobowiązania z tytułu podatku od spadków i darowizn lub o przedawnieniu zobowiązania z tytułu tego podatku lub stwierdzające, że nabycie zwolnione było z podatku od spadków i darowizn (art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn),
• jeśli prawo do lokalu jest obciążone hipoteką – oświadczenie wierzyciela hipotecznego (podmiotu, na rzecz którego ustanowiona jest hipoteka), o aktualnej wysokości zadłużenia oraz terminie i warunkach zwolnienia zabezpieczenia hipotecznego w przypadku pełnej spłaty wierzytelności lub oświadczenie wierzyciela hipotecznego zawierające zgodę na wykreślenie hipoteki.

Majątek z nieruchomością stanowiącą samodzielny lokal mieszkalny lub lokal o innym przeznaczeniu

Jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość stanowiąca samodzielny lokal mieszkalny lub lokal o innym przeznaczeniu (odrębna własność lokalu), w celu dokonania czynności notarialnego podziału majątku wspólnego, należy przekazać następujące dane:

• jeśli nieruchomość została nabyta w drodze dziedziczenia (ze spadku) lub na podstawie darowizny dokonanej po 1 stycznia 2007 roku – zaświadczenie z urzędu skarbowego (właściwego ze względu na miejsce położenia lokalu) o uregulowaniu zobowiązania z tytułu podatku od spadków i darowizn lub o przedawnieniu zobowiązania z tytułu tego podatku lub stwierdzające, że nabycie zwolnione było z podatku od spadków i darowizn (art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn),
• jeśli nieruchomość jest obciążona hipoteką – oświadczenie wierzyciela hipotecznego (podmiotu, na rzecz którego ustanowiona jest hipoteka), o aktualnej wysokości zadłużenia oraz terminie i warunkach zwolnienia zabezpieczenia hipotecznego w przypadku pełnej spłaty wierzytelności lub oświadczenie wierzyciela hipotecznego zawierające zgodę na wykreślenie hipoteki.

Majątek z nieruchomością stanowiąca zabudowaną lub niezabudowaną działkę gruntu

Jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość stanowiąca zabudowaną lub niezabudowaną działkę gruntu, w celu dokonania czynności notarialnego podziału majątku wspólnego, należy przekazać następujące dane:

• podstawa nabycia przez Małżonków – dokument, który stanowi tytuł prawny do nieruchomości (dokument, na podstawie którego dana osoba nabyła prawo do nieruchomości), np. wypis aktu notarialnego, wypis/odpis postanowienia sądu o zniesieniu współwłasności, o zasiedzeniu, o dziale spadku lub inny dokument, zaś w przypadku nabycia nieruchomości w drodze dziedziczenia (ze spadku) – prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (wypis/odpis postanowienia zawierający klauzulę, że postanowienie jest prawomocne) lub wypis zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia,
• aktualny odpis księgi wieczystej,
• zaświadczenie o przeznaczeniu nieruchomości w uproszczonym planie urządzenia lasów lub decyzji z art. 19 ust. 3 ustawy o lasach, albo braku takich dokumentów dla nieruchomości,
• wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego o przeznaczeniu gruntu (zaświadczenie o przeznaczeniu nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego) lub zaświadczenie o jego braku oraz wydanych/braku wydanych decyzjach o warunkach zabudowy lub decyzjach o lokalizacji inwestycji celu publicznego albo decyzja o warunkach zabudowy (ostateczna),
• wypis z rejestru gruntów, zawierający klauzulę „Dokument niniejszy przeznaczony jest do dokonywania wpisu w księdze wieczystej”,
• wyrys z mapy ewidencyjnej, zawierający klauzulę „Dokument niniejszy przeznaczony jest do dokonywania wpisu w księdze wieczystej”, jeśli opis nieruchomości w księdze wieczystej jest niezgodny z opisem nieruchomości w ewidencji gruntów i budynków lub gdy będzie następowało odłączenie części nieruchomości do nowej (innej) księgi wieczystej,
• ostateczna decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości (jeśli nieruchomość powstała w wyniku podziału lub zniesienie współwłasności powiązane jest z podziałem geodezyjnym nieruchomości),
• jeśli podział majątku następuje w związku z zawarciem umowy majątkowej o ustanowieniu rozdzielności majątkowej – wypis aktu notarialnego dokumentującego umowę majątkową,
• jeśli podział majątku następuje w związku z orzeczeniem separacji – odpis wyroku orzekającego separację,
• w przypadku, gdy podział majątku następuje w związku z orzeczeniem rozwodu – odpis wyroku orzekającego rozwód,
• jeśli nieruchomość została nabyta w drodze dziedziczenia lub na podstawie darowizny dokonanej po 1 stycznia 2007 roku – zaświadczenie z urzędu skarbowego (właściwego ze względu na miejsce położenia lokalu) o uregulowaniu zobowiązania z tytułu podatku od spadków i darowizn lub o przedawnieniu zobowiązania z tytułu tego podatku lub stwierdzające, że nabycie zwolnione było z podatku od spadków i darowizn (art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn),
• jeśli nieruchomość jest obciążona hipoteką – oświadczenie wierzyciela hipotecznego (podmiotu, na rzecz którego ustanowiona jest hipoteka), o aktualnej wysokości zadłużenia oraz terminie i warunkach zwolnienia zabezpieczenia hipotecznego w przypadku pełnej spłaty wierzytelności lub oświadczenie wierzyciela hipotecznego zawierające zgodę na wykreślenie hipoteki.

Koszt podziału majątku u notariusza

Cena notarialnego podziału majątku u notariusza zależy od wartości majątku i określony jest w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. :

• majątek do 3.000 zł – maksymalna stawka taksy notarialnej wynosi 100 zł,
• powyżej 3.000 do 10.000 zł – 100 zł plus 3% od nadwyżki powyżej 3.000 zł,
• pow. 10.000 do 30.000 zł – 310 zł plus 2% od nadwyżki powyżej 10.000 zł,
• powyżej 30.000 do 60.000 zł – 710 zł plus 1% od nadwyżki powyżej 30.000 zł,
• 60.000 do 1.000.000 zł – 1.010 zł plus 0,4% od nadwyżki powyżej 60.000 zł,
• powyżej 1.000.000 do 2.000.000 zł – 4.770 zł plus 0,2% od nadwyżki powyżej 1.000.000 zł,
• powyżej 2.000.000 zł – 6.770 zł plus 0,25% od nadwyżki powyżej 2.000.000 zł, nie więcej jednak niż 10.000 zł.

Do tego należy doliczyć podatek VAT 23% oraz taksę za wypisy (6,00 zł za 1 stronę wypisu powiększoną o podatek VAT 23%).